Competentie: empathie

Empathie betekenis

Empathie is typisch zo’n competentie waarvan je waarschijnlijk wel weet wat het ongeveer inhoudt, maar misschien niet precies weet wat het betekent. Dus wat is empathie? Empathisch zijn of een empathisch vermogen hebben houdt in dat je je goed kunt inleven in de gedachten en belevingswereld van een ander. En daar blijft het niet bij: je verplaatst je niet alleen makkelijk in anderen, maar laat hen ook blijken dat je hun gevoelens en emoties begrijpt. Good to know: empathie kan emotioneel of cognitief zijn:

• Bij emotionele empathie voel je de emoties van de ander zelf mee. Als iemand bijvoorbeeld verdrietig is, word je zelf ook helemaal sad.
• Bij cognitieve empathie begrijp je wat een ander denkt of voelt, maar ervaar je die emoties zelf niet. Hierbij gaat het dus meer om het rationeel begrijpen van de situatie van de ander.

Vergelijkbare competenties

Empathie wordt vaak in één adem genoemd met inlevingsvermogen. Da’s niet gek, want de twee lijken erg op elkaar. Je zou zelfs kunnen zeggen dat inlevingsvermogen een synoniem is voor cognitieve empathie, want beide zijn rationeel. Wanneer je je inleeft in iemand, gebruik je namelijk je verbeeldingskracht en denk je actief na om de ander te begrijpen. Dat is het verschil tussen emotionele empathie en inlevingsvermogen: bij emotionele empathie gaat het om een intuïtieve, emotionele reactie en lijkt het haast alsof je de emoties van de ander zelf voelt. Daar is weinig rationeels aan.

Als je een groot empathisch vermogen hebt, kun je waarschijnlijk ook goed luisteren. Het is namelijk knap lastig om je in een ander in te leven als je altijd alleen maar zelf aan het woord bent. Verder gaan empathisch zijn en collegialiteit hand in hand. Als je collegiaal bent, toon je namelijk interesse in en begrip voor anderen en sta je graag voor je collega’s klaar. Empathie gebruik je dus om collegiaal te zijn. Fijn, want dat is goed voor de sfeer en maakt samenwerken makkelijker.

Empathie voorbeelden

Wanneer ben je empathisch? Goeie vraag, want het is soms best lastig inschatten of je een bepaalde competentie bezit. Als je jezelf in de onderstaande empathie voorbeelden herkent, zit het met jouw empathisch vermogen wel goed:

• Toont begrip in stressvolle situaties.
• Heeft aandacht voor persoonlijke situaties.
• Luistert zonder te onderbreken.
• Toont oprecht interesse.
• Kan stilte verdragen.
• Zoekt naar gezamenlijke oplossingen.
• Past de aan de situatie aan.
• Biedt proactief hulp of ondersteuning aan.
• Geeft constructieve feedback.
• Toont flexibiliteit bij persoonlijke omstandigheden.
• Geeft nieuwe collega’s een warm welkom.
• Houdt rekening met culturele verschillen.
• Toont waardering voor inspanning en mooie resultaten.
• Heeft geduld met leercurves.

Empathie valkuilen

Grote kans dat je collega’s blij zijn met iemand op de werkvloer die zo empathisch is als jij. Maar te veel empathisch vermogen is ook weer niet goed, zeker op dagen waarop je zelf niet lekker in je vel zit. Als je altijd bezig bent met de emoties en gevoelens van anderen, raak je namelijk misschien wel overprikkeld. Da’s dus een valkuil van empathie. Voel je dat het te veel wordt? Ga dan op zoek naar de juiste balans. Je kunt iemand ook helpen zonder dat je de emoties van de ander zelf ervaart.

Waarom is empathie belangrijk?

Empathie is belangrijk voor een goede samenwerking. Jij en je collega’s zijn stuk voor stuk verschillende mensen met allemaal een eigen persoonlijkheid. Da’s heel normaal, maar leidt soms wel tot onbegrip of frictie. Op momenten waarop jullie verschillen duidelijk worden, zorgt empathisch vermogen ervoor dat je rustig blijft. Je velt niet meteen een oordeel, maar leeft je in de ander in en bespreekt de situatie. Zo ontploft de boel niet, maar leren jullie juist van elkaar.

Empathie ontwikkelen

Sommige mensen hebben van zichzelf een groot empathisch vermogen. Daarom wordt empathie ook wel gezien als een persoonlijke eigenschap. Maar je kunt je empathisch vermogen zeker ontwikkelen. Da’s bijvoorbeeld goed om te doen als je het lastig vindt om samen te werken met collega’s die heel anders zijn dan jij. De volgende tips helpen daarbij.

• Toon interesse. Deze tip is lekker laagdrempelig. Door meer interesse te tonen in anderen, kun je namelijk al empathie ontwikkelen. Vraag bijvoorbeeld eens aan je nieuwe collega hoe de eerste week verliep, of aan je manager hoe die belangrijke presentatie ging. Stel vooral ook persoonlijke vragen, bijvoorbeeld tijdens de pauze. Zo leer je elkaar beter kennen. En hoe meer je over elkaar weet, hoe beter je snapt hoe de ander denkt. Dat maakt het makkelijker om je in je collega’s in te leven.
• Bye bye vooroordelen. Vooroordelen hebben we stiekem allemaal. Stom eigenlijk, want die maken het moeilijker om je in een ander in te leven. Laat je vooroordelen zoveel mogelijk los door open het gesprek in te gaan met je collega’s. Tip 1 helpt daarbij.
• Luister écht. Dat is misschien nog wel moeilijker dan vragen stellen, maar wel een belangrijk onderdeel van empathie. Zo laat je namelijk zien dat je geïnteresseerd bent in wat je collega antwoordt. Door goed te luisteren begrijp je de ander ook beter en kun je het gesprek verdiepen.
• Reflecteer. Neem na een gesprek of situatie een momentje om te reflecteren op jezelf. Hoe heb je gereageerd? Was je empathisch? Wat had je anders kunnen doen? Vraag eventueel ook aan anderen hoe ze je reacties ervaren en of ze zich begrepen voelen.

Empathisch vermogen aantonen

Als je nou denkt, ‘ik ben empathisch’, dan is het slim om deze competentie tijdens je sollicitatie te noemen. Zet ’m bijvoorbeeld op je cv of vertel in je motivatiebrief of sollicitatiegesprek dat je een groot empathisch vermogen hebt. Soms maakt je cv meteen al duidelijk dat je empathisch bent, bijvoorbeeld omdat je al jaren in de zorg werkt. Maar vaak is het belangrijk dat je een concreet voorbeeld geeft waaruit dat blijkt. Bijvoorbeeld uit een baan of stageplek, maar voorbeelden uit je privéleven zijn ook prima.

Empathisch vermogen aantonen: voorbeeld 1

‘In mijn rol als customer service specialist had ik een klant die boos was omdat hij een verkeerd artikel had ontvangen. Ik heb goed naar hem geluisterd, hem even laten uitrazen en begrip getoond. Daarna heb ik hem snel geholpen door het product na te sturen. Hij was blij dat ik het zo snel oploste en is nu een hele tevreden klant!’

Empathisch vermogen aantonen: voorbeeld 2

‘In mijn vorige baan als projectmanager merkte ik dat een collega het even zwaar had door persoonlijke problemen. In plaats van haar direct aan te spreken op haar prestaties, heb ik een gesprek met haar aangeknoopt. Ze vond het fijn dat ik er voor haar was en samen hebben we een plan gemaakt om het wat makkelijker voor haar te maken. Hierdoor kwam ze weer volledig op de rails.’

Key takeaways

Betekenis: als je empathisch bent, leef je je makkelijk in in de gevoelens en emoties van een ander.

Voorbeeld: je luistert aandachtig, toont interesse en begrip, houdt rekening met anderen en zoekt naar gezamenlijke oplossingen.

Valkuil: een valkuil van empathie is dat je overprikkeld raakt als je continu bezig bent met de gevoelens en emoties van anderen.

Belang: een groot empathisch vermogen maakt samenwerken makkelijker.

Ontwikkelen: je kunt empathie ontwikkelen door interesse te tonen, vooroordelen overboord te gooien, écht te luisteren en te reflecteren op jezelf.

Klaar om te solliciteren?