Competentie: assertief

Assertiviteit betekenis

Je hoort deze competentie vaak voorbijkomen. Maar wat betekent assertief nou écht? Assertief zijn is voor je eigen mening opkomen, terwijl je die van een ander niet uit het oog verliest. Op de werkvloer betekent dit dus dat je rekening houdt met je eigen belangen, je grenzen aangeeft en nee durft te zeggen, maar wel op een rustige en begripvolle manier. Daarom communiceer je duidelijk en to the point. Tuurlijk vindt de ene persoon het makkelijker om assertief te zijn op het werk dan de ander, maar assertief communiceren kun je leren. Verderop geven we tips om jouw assertiviteit te ontwikkelen.

Vergelijkbare competenties

Verwar assertiviteit niet met charismatisch of zelfvertrouwen, want je kan soms best een beetje onzeker zijn en nog steeds assertiviteit tonen. Toegeven dat je iets niet weet is namelijk óók assertief gedrag. Het draait allemaal om de manier waarop je communiceert, zowel verbaal als non-verbaal. Daarom is assertiviteit veel meer een soft skill dan een persoonlijke eigenschap.

Assertiviteit heeft wel veel te maken met leiderschap en initiatief tonen. Als je assertief bent, ben je namelijk sterker in leidinggeven en vind je het makkelijker om initiatief te tonen. Assertiviteit is dus de basis voor een aantal sterke andere competenties. Niet gek hè, dat veel mensen assertiever wilden worden op het werk?

Tegenovergestelde van assertiviteit

Ben je juist totaal niet assertief, dan noem je dat subassertief. Een subassertief persoon is meegaand en laat makkelijk over zich heen lopen. Vervelend, want dan raak je sneller gestrest en gaat op een gegeven moment je werkplezier eronder lijden. En ook voor je collega’s en manager is het niet handig. Een subassertief persoon geeft het namelijk niet aan als ie het ergens niet mee eens is, zelfs niet als ie een hele waardevolle mening heeft. Eigenlijk laat iemand die subassertief is dus de kans om het werk te verbeteren liggen. Zonde!

Voorbeelden van assertiviteit

Voor jezelf opkomen, grenzen aangeven, duidelijk communiceren … het klinkt allemaal best logisch. Maar hoe herken je assertief gedrag nou echt? Check deze voorbeelden op de werkvloer:

• Eerlijke mening geven over project(plann)en, gevraagd en ongevraagd.
• In de ik-vorm praten (‘Ik vind het lastig om afspraken met je te maken.’ in plaats van ‘Je communiceert niet duidelijk.’)
• ‘Nee’ zeggen op het oppakken van een taak als er geen tijd voor is.
• Vragen stellen als er onduidelijkheden zijn.
• Conflicten niet uit de weg gaan.
• Doorvragen tot alles duidelijk is.
• Zich openstellen voor de meningen en gedachten van collega’s.
• Duidelijk en to the point communiceren, zonder eromheen te draaien.
• Eerlijk aangeven als er twijfels zijn of iets niet zeker weet.
• Zich niet laten leiden door negatieve emoties.
• Een standpunt durven innemen en hierachter staan.
• Rekening houden met de gevoelens van anderen.
• Compromissen stellen bij clashende belangen.

Assertiviteit valkuilen

Als je doorslaat in assertief gedrag, loop je het risico dat je agressief wordt. Da’s natuurlijk niet de bedoeling. En eerlijk? Dan ben je ook niet meer assertief aan het communiceren. Assertiviteit draait namelijk om een middenweg vinden tussen je eigen belangen aangeven en rekening houden met die van een ander. Ben je agressief, dan valt dat laatste weg en dram je je eigen mening door. Yikes.

En andere mogelijk valkuil van assertiviteit is dat sommige collega’s directe communicatie lastig vinden. Blijf daarom altijd rekening houden met hun gevoelens en gedachten. Probeer samen een comfortabele middenweg te vinden. Hoe je dat doet? Praat met elkaar over de gewenste manier van communiceren, en wees open over je emoties. Hoe minder miscommunicatie, hoe beter de samenwerking.

Waarom is assertiviteit belangrijk?

Je weet waarschijnlijk wel dat assertiviteit als competentie goed staat op je cv. Werkgevers vinden het prettig als hun medewerkers assertief zijn, omdat zij duidelijk aangeven waar ze behoefte aan hebben en wat ze aankunnen. Je baas weet dus wat ie aan jou heeft, simpel gezegd. En als assertief persoon heb je ook een positief effect op de rest van het team. Dankzij jou en je andere assertieve collega’s wordt er duidelijk gecommuniceerd en krijgen jullie taken efficiënter en effectiever gedaan. Assertiviteit is dus goed voor zowel de teamsfeer als de productiviteit. You get it: hoog tijd om te leren assertief te zijn.

Assertiviteit ontwikkelen

Van de ene op de andere dag vol zelfvertrouwen ‘nee’ zeggen als je baas vraagt of je wilt overwerken? Tja, we snappen best dat dat lastig is. Je grenzen aangeven op werk is een proces, dus stel niet te hoge eisen aan jezelf. Tip: maak van assertiever worden je persoonlijke leerdoel, waar je stapje voor stapje aan werkt. Met deze tips kun je jouw assertiviteit verbeteren:

• Ontdek jouw valkuilen. Waarom vind je het moeilijk om assertief te zijn? Dit kan met van alles te maken hebben. Misschien wil je mensen niet teleurstellen, ben je perfectionistisch of vind je het lastig om in te spelen op de reactie van je manager. Als je weet waar je de mist in gaat, weet je ook waar je aan moet werken.
• Praat in de ik-vorm. Geef je feedback aan een collega of wil je jouw manager vertellen dat je die taak niet kunt oppakken vandaag? Let op de manier waarop je communiceert en begin altijd met ‘ik’. Zo voorkom je dat je veroordelend of agressief overkomt. “Ik zie dat je tijdens deze meeting veel uit het raam kijkt, daardoor kom je op mij ongeïnteresseerd over en ik merk dat ik daar moeite mee heb.” komt een stuk beter over dan “Je bent ongeïnteresseerd.”, toch?
• Neem de tijd om na te denken. Misschien herken je het wel: jouw manager vraag of je een taak wilt oppakken en jij zegt automatisch “ja”. Ho, even. Druk de stopknop in op zo’n moment en zeg dat je je agenda erbij moet pakken, zelfs als je die uit je hoofd kent. Dit creëert namelijk rust en ruimte waarin jij een besluit kunt nemen. Kun je deze taak doen? Wil je ’m doen? Heeft het een negatief effect op de rest van je planning? Nu je hebt nagedacht, kun je een eerlijk antwoord geven.
• Geef alternatieven en sluit compromissen. Vind je het moeilijk om nee te zeggen? Je verlaagt de drempel als je met jouw manager of collega meedenkt. Nee, jij kunt die taak niet vandaag oppakken, maar morgen wel. Of je komt er vandaag niet aan toe, maar wie weet heeft je andere collega wel tijd.
• Oefen in het dagelijks leven. Voor jezelf opkomen is niet alleen op werk belangrijk, ook in je privéleven heb je er veel profijt van. En je zult merken: hoe makkelijker jij je grenzen aangeeft in het dagelijks leven, hoe makkelijker het wordt op de werkvloer. Zeg dus ook eens nee als je bestie vraagt of je langskomt, maar jij eigenlijk geen zin hebt.

Assertief gedrag aantonen

Heb jij het assertief communiceren goed onder de knie? Dan is het een goed idee om deze skill op je cv te zetten, want daarmee heb je een streepje voor op andere sollicitanten. Bereid je dan wel voor om tijdens het sollicitatiegesprek voorbeelden te geven van jouw assertief gedrag. Nog slimmer: leg het uit in je sollicitatiebrief. Hoe je dat doet? Bedenk een situatie waarin jij assertiviteit liet zien. Het liefst op de werkvloer natuurlijk, maar voorbeelden uit je schooltijd zijn bijvoorbeeld ook goed. Denk aan:

Assertiviteit aantonen: voorbeeld 1

‘Tijdens mijn vorige baan ben ik veel gegroeid op persoonlijk vlak. In het begin vond ik het lastig om van mezelf te laten horen. Maar binnen een paar maanden praatte ik goed mee tijdens meetings, gaf ik uit mezelf suggesties voor projecten en vertelde ik altijd mijn eerlijke mening, ook als ik het niet eens was met de ideeën van mijn manager. Dit kon zij altijd enorm waarderen. Haar telefoonnummer staat tussen de referenties op mijn cv.’

Assertiviteit aantonen: voorbeeld 2

‘In het laatste jaar van mijn studie heb ik een project opgezet met een groepje medestudenten. Daarbij werd ik aangewezen als projectleider, omdat ik bij mijn studiegenoten altijd bekend stond als iemand die altijd eerlijk blijft, duidelijk communiceert en ervoor zorgt dat de mening van iedereen in de groep wordt meegenomen. We hebben het project met een 9 afgesloten en onze begeleider was erg trots op ons resultaat.’

Key takeaways

• Betekenis: assertiviteit houdt in dat je voor je eigen mening en belangen opkomt en tegelijkertijd die van een ander niet uit het oog verliest.
• Voorbeeld: assertief gedrag is een eerlijke mening geven over projecten, nee zeggen op een taak als je geen tijd hebt en conflicten niet uit de weg gaan.
• Valkuil: als je te veel je eigen mening doordramt, word je agressief in plaats van assertief.
• Belang: werkgevers vinden assertiviteit belangrijk omdat ze weten wat ze aan een assertieve werknemer hebben.
• Ontwikkelen: ontdek je valkuilen, praat veel in de ik-vorm, en neem de tijd om na te denken als iemand iets van je vraagt.

Klaar om te solliciteren?