Competentie: proactief

Proactief betekenis

Proactief zijn betekent dat je de regie pakt. Je wacht dus niet af, maar onderneemt zelf actie voordat er iets gebeurt of iemand je vraagt om iets te doen. Handig, want zo anticipeer je op mogelijke problemen of kansen. Proactiviteit heeft te maken met verantwoordelijkheid nemen voor je eigen leven. Oftewel: je geeft actief je eigen toekomst vorm in plaats van dat je reageert op omstandigheden.

Proactief vs. reactief

Het tegenovergestelde van proactief is reactief. In dat geval wacht je af tot er iets gebeurt voordat je reageert. Als je reactief bent, heb je vaak het gevoel dat je geen controle hebt over je leven en afhankelijk bent van anderen of omstandigheden van buitenaf. Je bent dus passief in plaats van actief.

Vergelijkbare competenties

Proactief zijn lijkt op initiatief nemen, maar gaat net een stap verder. Dat zit zo: initiatief nemen betekent dat je zelf actie onderneemt zonder dat iemand je dat vraagt. Je ziet een kans of een probleem en besluit er iets aan te doen. Als je proactief bent, neem je ook vaak initiatief, maar daar blijft het niet bij. Je denkt ook vooruit, neemt verantwoordelijkheid voor je eigen acties en werkt oplossingsgericht in plaats van te blijven hangen in problemen.

Over vooruitdenken gesproken, proactief gedrag heeft ook een link met anticiperen. Ze helpen allebei om productief te kunnen werken. Maar waar je als proactief type vooruitdenkt zonder duidelijke aanleiding, gaat anticiperen vooral om voorbereid zijn op wat je verwacht dat er gaat gebeuren. Da’s een belangrijk verschil.

Voorbeelden van proactief gedrag

Hoe proactief ben jij eigenlijk? Dat check je makkelijk aan de hand van onderstaand lijstje. Hoe meer kenmerken je afvinkt, hoe proactiever je bent. Proactieve types:

• Denken vooruit en plannen.
• Nemen initiatief.
• Nemen verantwoordelijkheid.
• Denken oplossingsgericht.
• Zien kansen en benutten die.
• Zijn niet bang om fouten te maken.
• Grijpen in als er iets fout dreigt te gaan.
• Werken aan ambities.
• Zijn actief bezig met ontwikkelpunten.
• Maken altijd een plan B.
• Reageren flexibel op nieuwe situaties.
• Werken zelfstandig en hebben weinig aanwijzingen nodig.

Valkuilen van proactiviteit

Een proactieve houding heeft veel voordelen, maar er zijn ook valkuilen. Pas bijvoorbeeld op dat je niet te veel op je aannames leunt. Als proactief persoon maak je snel een inschatting van de situatie en reageer je op je eigen interpretaties, maar die kloppen niet altijd. Als je in zo’n geval te snel reageert, maak je een verkeerde inschatting. Gebeurt dat je weleens? Probeer dan wat geduldiger te zijn en verzamel eerst meer informatie voordat je in actie komt.

Andere nadelen van proactief zijn: het kan voor irritatie zorgen bij collega’s als jij altijd degene bent die het initiatief neemt. Houd je dus ook eens in en ga op zoek naar de juiste balans voor een goede samenwerking. En omdat proactief zijn vaak betekent dat je 1001 taken en verantwoordelijkheden op je neemt, ligt overbelasting op de loer. Bewaak je grenzen dus goed.

Waarom is proactiviteit belangrijk?

Proactiviteit helpt je om succesvoller te zijn in het leven. Bijvoorbeeld omdat je met een proactieve houding kansen beter ziet aankomen en het dus makkelijker is om die kansen uiteindelijk te grijpen. Het helpt je ook om je doelen te bereiken. Als proactief type wacht je namelijk niet passief af, maar maak je zelf een duidelijke planning en zet je concrete stappen. Da’s allemaal goed voor je groei en ontwikkeling.

Verder is proactief gedrag goed voor je relaties met anderen. Als zij in de gaten hebben dat je initiatief neemt en verantwoordelijk bent, bouw je vertrouwen op. Fijn natuurlijk, en zo krijgt meteen je zelfvertrouwen een boost. Ook voorkom je problemen door lekker proactief te zijn, omdat je die al aanpakt voordat ze escaleren. Tot slot ben je met een proactieve houding beter voorbereid op wat er komen gaat en heb je meer controle over situaties. Dat scheelt je vast de nodige stress.

Proactiever worden

Van reactief naar proactief, kan dat eigenlijk? Zeker, maar daar moet je natuurlijk wel wat voor doen. Ga eens aan de slag met deze oefeningen als je proactiever wilt worden:

• Stel duidelijke doelen.Hoe concreter, hoe beter. En eh, zorg ook dat je doelen haalbaar zijn. Dat motiveert je om er actief mee aan de slag te gaan. Maak een lijst van wat je wilt bereiken en bedenk ook hoe je dat wilt doen. Zo maak je het jezelf een stuk makkelijker om actie te ondernemen.
• Werk aan je mindset. Aan je groeimindset, om precies te zijn. Het is belangrijk dat je gelooft dat je je skills en kennis kunt ontwikkelen. Daardoor zie je uitdagingen straks als kansen in plaats van als obstakels.
• Neem initiatief. Een afwachtende houding past niet bij proactief gedrag. Wacht dus niet tot anderen je vragen iets te doen, maar kom zelf eens in actie. Dat voelt in het begin vast wat onwennig, dus begin klein. Stel bijvoorbeeld vaker vragen of deel je idee tijdens een vergadering. Zo bouw je zelfvertrouwen op en durf je waarschijnlijk steeds meer.

Proactiviteit aantonen

Je kunt wel zeggen dat je proactief bent, bijvoorbeeld op je cv of in je motivatiebrief, maar het is natuurlijk nog beter om het te laten zien. Stel tijdens je sollicitatiegesprek bijvoorbeeld vragen waaruit blijkt dat je je hebt verdiept in het bedrijf waar je solliciteert en laat zien dat je er zin in hebt. En wist je dat er ook zoiets bestaat als proactieve taal? Met woorden en zinnen als ‘initiatief nemen’, ‘oplossingsgericht’, ‘vooruitdenken’ en ‘kansen grijpen’ begrijpt de werkgever meteen dat ie een lekker proactief type voor zich heeft zitten. Voorbeeldsituaties waaruit je proactieve houding blijkt, doen het ook altijd goed. Denk aan zoiets:

Proactiviteit aantonen: voorbeeld 1

‘De afgelopen jaren werkte ik als logistiek teamleider. Toen het magazijn tijdens een piekperiode uit z’n voegen barstte, heb ik direct actie ondernomen. Ik regelde tijdelijke opslagruimte en optimaliseerde de indeling van het magazijn, zodat de goederenstroom niet in de knel kwam.’

Proactiviteit aantonen: voorbeeld 2

‘Tijdens mijn studie merkte ik dat veel medestudenten moeite hadden met het vinden van een goede stageplek. Daar wilde ik iets aan doen. Daarom besloot ik om een online platform op te zetten waar studenten en bedrijven elkaar konden vinden. Dit platform werd al snel populair en hielp veel studenten aan een stage.’

Key takeaways

• Betekenis: proactief zijn betekent dat je uit jezelf actie onderneemt om je doelen te bereiken of problemen te voorkomen. Je wacht dus niet af tot er iets gebeurt.
• Voorbeeld: proactieve mensen denken vooruit en plannen, nemen initiatief en verantwoordelijkheid, denken oplossingsgericht en zien kansen.
• Valkuil: als proactief persoon reageer je snel op je eigen interpretaties. Als die niet kloppen, maak je verkeerde inschattingen.
• Belang: proactiviteit helpt je om kansen te benutten, je doelen te bereiken, problemen te voorkomen, vertrouwen op te bouwen en stress te verminderen.
• Ontwikkelen: duidelijke doelen stellen en aan je groeimindset werken helpen om proactiever te worden.

Klaar om te solliciteren?