Competentie: anticiperen

Anticiperen betekenis

Iets met op de zaken vooruitlopen dus, maar wat is anticiperen nou concreet? Als je goed bent in anticiperen, kun je situaties goed inschatten en zie je ontwikkelingen zelfs al aankomen voordat ze gebeuren. Dat kunnen ontwikkelingen zijn binnen het bedrijf waar je werkt (zoals een minder goede omzet), maar bijvoorbeeld ook in de samenleving (zoals inflatie). Als je ergens op anticipeert, verwacht je bepaalde gebeurtenissen, of die nu goed of slecht zijn en zorg je ervoor dat je hier goed op kunt reageren.

Vergelijkbare competenties

Anticiperen lijkt op proactief handelen, maar er is een verschil tussen de twee. Als je anticipeert, herken je signalen van mogelijke situaties die eraan zitten te komen en speel je daar op in voordat ze gebeuren. Proactief zijn gaat over zelf kansen creëren en veranderingen in gang zetten. Dit heeft dus niks te maken met omstandigheden van buitenaf. Maar voor beide competenties moet je goed zijn in vooruitkijken, dus vaak ben je ook proactief als je goed bent in anticiperen en andersom.

Om goed te kunnen anticiperen is het handig als je analytisch bent. Analytische skills helpen je namelijk om te begrijpen wat er op dit moment gebeurt en wat er in het verleden is gebeurd. Anticiperen gaat nog een stapje verder. Je gebruikt jouw analytische skills dan om patronen en trends herkennen en op basis daarvan voorspellingen te doen. Analyseren gaat dus over begrijpen wat er net is gebeurd en anticiperen over je voorbereiden op wat er nog gaat gebeuren.

Voorbeelden van anticiperen

Dus, wat denk je, ben jij een beetje goed in anticiperen? Zeker voor een functie als beleidsmedewerker of een leidinggevende job is dit een belangrijke skill. Dan is het namelijk fijn als je grote ontwikkelingen al ziet aankomen en snel kunt schakelen om hierop in te spelen. Als je goed bent in anticiperen:

• Vraag je je vaker af welke ontwikkelingen je kunt verwachten in de toekomst.
• Schets je verwachtingen en geef je deze door aan collega’s of je leidinggevende.
• Denk je vooruit en schat je in wat er in de toekomst gebeurt op basis van info die op dat moment beschikbaar is.
• Bereid je je voor op mogelijke ontwikkelingen.
• Neem je op tijd actie die vooruitloopt op de gebeurtenis, dus niet achteraf.
• Ben je nieuwsgierig naar veranderingen binnen het bedrijf en het effect daarvan op jouw functie.
• Probeer je problemen te voorkomen in plaats van ze op te lossen.
• Speel je goed in op gevoelige onderwerpen binnen je werkomgeving.

Anticiperen valkuilen

Als je altijd maar vooruitkijkt, loop je het risico dat je te veel probeert te voorspellen. Niet handig, want sommige gebeurtenissen kun je nou eenmaal niet voorkomen. De valkuil van anticiperen is dus te veel controle willen hebben over wat er gebeurt. Pas op dat je geen controlfreak wordt en accepteer dat je niet alles kunt beheersen. Blijf dus altijd flexibel, kijk met een optimistische blik naar de toekomst en houd rekening met onverwachtse veranderingen.

Waarom is anticiperen belangrijk?

Problemen voorkomen is beter dan ze achteraf oplossen, toch? Dat vinden veel werkgevers ook en daarom zijn medewerkers die goed kunnen anticiperen zo waardevol. Vooral voor functies als docent, hulpverlener, beleidsmedewerker, projectleider en financieel analist is anticiperen echt een onmisbare skill. Als docent moet je bijvoorbeeld kunnen inspelen op de behoeften van jouw studenten. En als hulpverlener heb je constant te maken met noodsituaties. Goed kunnen anticiperen helpt je dan om snel te schakelen.

Maar ook in andere functies komt goed kunnen anticiperen van pas. Het is fijn voor je leidinggevende en collega’s als jij ze op tijd op de hoogte brengt van mogelijke ontwikkelingen, zoals minder goede verkoopcijfers, en jullie je daar goed op kunnen voorbereiden.

Leren anticiperen

De ene persoon heeft misschien eerder de neiging om vooruit te kijken dan de ander, maar anticiperen moet je echt leren. En yep, dat doe je door het te oefenen. Misschien heb je geluk en deed je analytische skills op tijdens je studie of heb je al wat ervaring met (verkoop)cijfers analyseren. Maar met deze tips kun je ook werken aan je anticipatie skills:

• Reflecteer regelmatig. Klinkt misschien logisch, maar het helpt echt om regelmatig vooruit én achteruit te kijken. Hoe had je een situatie in het verleden ingeschat? Wat had je gemist en hoe had je je beter kunnen voorbereiden? Op deze manier leer je van je fouten.
• Ken je collega’s en het bedrijf. Hoe beter jij je werkomgeving begrijpt, hoe makkelijker je verbanden kunt leggen tussen situaties en patronen leert herkennen. Let bijvoorbeeld op je collega’s. Hoe reageerden zij toen er een organisatieverandering plaatsvond? Plan een koffiedate in na zo’n grote ontwikkeling en ga met elkaar in gesprek. Zo leer je niet alleen je collega’s beter kennen, maar kun je straks ook beter anticiperen op hun reacties.
• Verdiep je in de branche. Blijf op de hoogte van ontwikkelingen, bijvoorbeeld door je te abonneren op nieuwsbrieven of forums te bezoeken. Denk vervolgens na over de invloed die deze ontwikkelingen kunnen hebben op het bedrijf waar jij werkt.
• Veel ervaring opdoen. Superflauw, we know, maar hoe langer je in een bepaalde branche werkt, hoe beter je het vakgebied begrijpt en kunt inspelen op mogelijke ontwikkelingen. Goed kunnen anticiperen is dus ook een stukje ervaring. Maar eh, volg wel onze andere tips, want van lang bij een bedrijf werken alleen leer je niet anticiperen.

Anticiperen aantonen

Zeker als goed kunnen anticiperen in de vacature staat waar jij op solliciteert, is het belangrijk dat je deze skill kunt uitleggen. Zet ’m dus niet alleen op je cv, maar bedenk ook voorbeelden voor in je motivatiebrief of tijdens je sollicitatiegesprek. Bijvoorbeeld:

Anticiperen aantonen: voorbeeld 1

‘Tijdens mijn studie heb ik al veel stage gelopen als docent. Daar merkte ik dat de energie van de klas vaak daalde na een lange uitleg. Om daarop te anticiperen heb ik geëxperimenteerd met mijn lessen. In plaats van lange uitlegmomenten, begon ik met korte groepsopdrachten die de leerlingen betrokken hielden. Daarnaast bereidde ik altijd extra opdrachten of uitdagende vragen voor die ik kon inzetten als ik merkte dat de klas sneller door de stof ging dan verwacht.’

Anticiperen aantonen: voorbeeld 2

‘In mijn vorige rol als financieel analist was het mijn taak om niet alleen de huidige verkoopcijfers te analyseren, maar ook om mogelijke risico’s en kansen te identificeren die van invloed konden zijn op de bedrijfsresultaten. Dit deed ik bijvoorbeeld tijdens een periode van stijgende grondstofprijzen. In plaats van af te wachten, stelde ik een analyse op waarin ik verschillende scenario’s van kostenstijgingen in kaart bracht en de impact daarvan op onze winstgevendheid berekende. Ik presenteerde dit aan het management en adviseerde hen om langetermijncontracten met vaste prijzen af te sluiten bij onze leveranciers, om zo de kosten onder controle te houden.’

Key takeaways

• Betekenis: anticiperen betekent situaties goed inschatten en ontwikkelingen aan zien komen voordat ze gebeuren.
• Voorbeeld: iemand die goed is in anticiperen denkt vooruit en neemt op tijd actie voordat er iets gebeurt, niet achteraf.
• Valkuil: als je je te veel bezighoudt met anticiperen kun je een controlfreak worden. Pas daarvoor op. Sommige situaties kun je nu eenmaal niet voorspellen.
• Belang: goed kunnen anticiperen helpt je om snel te schakelen als zich bepaalde situaties voordoen. Ook helpt het soms om problemen te voorkomen.
• Ontwikkelen: leer om te anticiperen door goed op de hoogte te blijven van de ontwikkelingen in je vakgebied en veel te reflecteren op situaties uit het verleden.

Klaar om te solliciteren?