Competentie: luisteren

Luisteren betekenis

Je weet vast wel wat het betekent om te luisteren: kaken op elkaar en oren open. Maar wat is luisteren nou écht? Luistervaardigheid draait om echt begrijpen wat de ander zegt. Daar moet je inderdaad stil voor zijn, maar je moet ook doorvragen, de woorden interpreteren en op iemands lichaamshouding letten. Daarom hebben we het over ‘actief luisteren’. Met alleen passief luisteren zet je je niet goed genoeg in om echt te begrijpen wat iemand bedoelt, dus daar kom je niet ver mee.

Als je actief luisteren nog een stapje verder neemt dan ben je empathisch aan het luisteren. Dit betekent dat je oprechte interesse toont in de ander en het gesprek voert om de gedachten en gevoelens van diegene te begrijpen. Vaak gaan actief en empathisch luisteren samen.

Vergelijkbare competenties

Luistervaardigheden zijn een onderdeel van communicatieve vaardigheden. Hoe beter je dus kunt luisteren, hoe beter jouw communicatie skills zijn. Andere competenties die hiermee te maken hebben zijn onder andere verbaal communiceren, non-verbaal communiceren en feedback geven en ontvangen.

Wil je goed leren luisteren? Dan komen bepaalde eigenschappen en competenties enorm van pas. Zo heb je empathie en inlevingsvermogen nodig om de gevoelens en gedachten van de ander te kunnen begrijpen en je in diegene te verplaatsen. Ook ben je als sociaal persoon vaak van nature een goede luisteraar. Maar zelfs als jij je niet zo herkent in deze kwaliteiten, kun je leren luisteren. Check de tips verderop om jouw luistervaardigheden te ontwikkelen.

Voorbeelden van luistervaardigheden

Actief luisteren is niet easy voor iedereen, dus het is een sterke skill om in huis te hebben. Hoe weet je nou of je een beetje sterke luistervaardigheden hebt? Goede luisteraars:

• Laten anderen uitpraten voordat ze reageren.
• Stellen vragen om zeker te weten dat ze de ander hebben begrepen.
• Kunnen de rode draad door een gesprek zien.
• Herkennen non-verbale signalen en kunnen hiermee omgaan.
• Geven de ander de volledige aandacht zonder afgeleid te raken.
• Tonen oprechte belangstelling en interesse in de ander.
• Kunnen zich verplaatsen in de ander.
• Tonen medeleven aan de ander.

Streep je meerdere van deze kenmerken af? Grote kans dat jij dan kan zeggen: ‘Ik kan goed luisteren’. Soms kan het wel lastig zijn om op jezelf te reflecteren als het gaat om goed luisteren. Dus, heel slim: vraag om feedback bij je collega’s en manager. Wat vinden zij van jouw luistervaardigheden? Zo kom je er snel genoeg achter of jij een goede luisteraar bent.

Goed kunnen luisteren valkuilen

Goed kunnen luisteren is vaak superpositief en een waardevolle skill om te bezitten. Maar er zijn altijd valkuilen. Als goede luisteraar loop je, vooral als je erg empathisch bent, het risico om je te veel te laten meeslepen in het verhaal van een ander. Tuurlijk moet je begrip tonen voor je gesprekspartner, maar jouw eigen inbreng is ook belangrijk. Zorg er dus voor dat je stevig in je schoenen staat en tegengas durft te bieden als dit nodig is. Tip: werk aan je assertiviteit als je dit lastig vindt.

Waarom is luisteren belangrijk?

Communicatieve vaardigheden zijn voor (bijna) elke baan nodig en actief luisteren is daar een belangrijk onderdeel van. Het is dus een skill waar je niet alleen in je huidige baan iets aan hebt, maar ook in de rest van je carrière én in je privéleven. Als je goed naar iemand luistert, communiceren jullie namelijk makkelijker, begrijp je elkaar, kom je tot compromissen en bevorder je de samenwerking. En dat leidt weer tot een prettige werksfeer en betere resultaten. Zo zie je maar wat een grote invloed goed luisteren kan hebben.

Beter leren luisteren

De een is van nature een betere luisteraar dan de ander, maar iedereen moet deze skill oefenen om ’m onder de knie te krijgen. Hoe je dat doet? Easy: actief leren luisteren naar anderen is een kwestie van doen. Pas de volgende oefeningen toe en je wordt elke keer beter:

• Luisteren, samenvatten, doorvragen. Weleens van LSD gehoord? Eh nee, niet de drug, maar de gesprekstechniek. Volgens deze methode luister je eerst actief naar wat iemand zegt, vervolgens vat je samen wat je hebt gehoord en vraag je door als je iets niet begrijpt. Deze techniek helpt je om empathischer en effectiever te luisteren.
• Actieve luisterhouding aannemen. Lees niet alleen de lichaamshouding van de ander, maar pas ook je eigen houding aan. Bij een goede luisterhouding zit je rechtop, zijn je schouders naar je gesprekspartner gedraaid en heb je een gepaste gezichtsuitdrukking.
• Open vragen stellen. Je weet wel, van die vragen die beginnen met ‘wat’, ‘waarom’ of ‘hoe’. Daarmee nodig je de ander uit om een standpunt echt uit te leggen en gaat het gesprek dieper. Je krijgt zo een veel beter inzicht in de ideeën van de ander.
• Speel voor papegaai. Oké, dit kun je niet in een ‘echt’ gesprek doen, maar is wel leuk als oefening. Ga samen met een collega (of friend) zitten en laat diegene een verhaal doen. Vervolgens vertel jij in je eigen woorden wat je gehoord hebt, zonder interpretaties of aannames te doen.
• Reflecteer op jezelf. Neem aan het einde van de dag of na een belangrijk gesprek een momentje om terug te kijken. Hoe was jouw luisterhouding en luistergedrag tijdens het gesprek? Was je actief aan het luisteren? Wat kon er beter? Vraag eventueel ook om feedback aan je gesprekspartner, als je hier comfortabel mee bent.

Luistervaardigheden aantonen

Heb jij je luistervaardigheden flink gepolijst of ben je in ieder geval goed op weg? Daar mag je zeker trots op zijn en gooi het gerust de wijde wereld in. Luistervaardigheden staan mooi op je cv, maar zorg er wel voor dat je kunt uitleggen waaruit blijkt dat jij zo goed kunt luisteren. Geef dit als voorbeeld in je motivatiebrief of vertel erover tijdens je sollicitatiegesprek. Zo ongeveer:

Luistervaardigheid aantonen: voorbeeld 1

‘Bij mijn vorige baan heb ik de stap naar teamlead kunnen maken, waar ik verantwoordelijk was voor 5 andere orderpickers. Ik heb daarin grote stappen gemaakt, onder andere in mijn luistervaardigheden. Ik merkte hoe belangrijk het was om door iemands woorden en houding heen te prikken om elkaar echt te kunnen begrijpen. Daarom leerde ik open vragen stellen, actief luisteren en begrip tonen. Mijn teamleden gaven aan hoe prettig zij dat vonden, en ik voel me gemotiveerd om nog beter in luisteren te worden.’

Luistervaardigheid aantonen: voorbeeld 2

‘Als klantenservice medewerker weet ik als geen ander hoe belangrijk het is om aandachtig te luisteren. Ik ben geduldig met klanten en laat hen altijd uitpraten voordat ik reageer. Sommige klanten zijn minder goed in het uitleggen van hun verhaal, dus heb ik er een gewoonte van gemaakt om ter bevestiging te herhalen wat ik heb gehoord. Dit maakt het makkelijker om te helpen.’

Key takeaways

• Betekenis: luistervaardigheid draait om echt begrijpen wat iemand zegt. Daarvoor moet je doorvragen, de woorden interpreteren en op de lichaamshouding letten.
• Voorbeeld: je bent een goede luisteraar als je anderen laat uitpraten, vragen stelt om zeker te weten dat je de ander hebt begrepen en je kunt verplaatsen in de ander.
• Valkuil: als goede luisteraar loop je het risico dat je je te erg laat meeslepen in het verhaal van de ander en te weinig tegengas geeft.
• Belang: goed luisteren is de basis voor een goede communicatie en sterke samenwerking.
• Ontwikkelen: je kunt leren luisteren door veel te oefenen. Gebruik bijvoorbeeld de LSD-techniek (luisteren, samenvatten, doorvragen).

Klaar om te solliciteren?