Transactioneel leiderschap

Wat is transactioneel leiderschap?

Even beginnen bij het begin: wat is de betekenis van transactioneel leiderschap? Simpel gezegd is dit een leiderschapsstijl waarbij de leidinggevende en medewerker afspraken maken in ruil voor resultaten. Een transactie, dus. Jij doet je werk goed, daar staat een beloning tegenover. Dit kan in de vorm van een bonus, extra loon, een promotie of iets heel anders. En als het misgaat? Dan krijg je feedback en misschien wel een straf, zoals een schriftelijke waarschuwing of het intrekken van bonussen en extra’s. Vroeger zagen mensen een beloning vaak als de enige manier om medewerkers te motiveren, dus daar is transactioneel leiderschap uit ontstaan.

Transactioneel vs. transformationeel leiderschap

Leidinggevenden stimuleren hun medewerkers tegenwoordig meer om alles uit zichzelf te halen, zoals bij transformationeel leiderschap. Vergelijk je dat met transactioneel leiderschap, dan is er dus een groot verschil. Transactionele leiders focussen op taken: wat moet er gebeuren en wanneer? Prima voor werkomgevingen waar alles strak geregeld moet zijn, zoals in fabrieken of bij verkoopteams. Maar continu focussen op groeien, inspireren en samen de lat hoger leggen, dat past niet binnen de transactionele leiderschapsstijl. Dat is dus het verschil tussen transactioneel en transformationeel leiderschap.

Kenmerken van transactioneel leiderschap

Als je een transactionele leider bent zorg je dus voor heldere verwachtingen en regel je dat taken van medewerkers binnen vastgestelde regels worden uitgevoerd. Daarin lijkt deze stijl veel op management by exception. Maar er zijn ook verschillen tussen de twee. Hoe herken je transactioneel leiderschap nu precies? We hebben de belangrijkste kenmerken voor je op een rij gezet.

• Duidelijke doelen. Je stelt meetbare doelen, bijvoorbeeld met targets, en zorgt dat deze van tevoren duidelijk zijn bij het team.
• Beloningen en sancties. Een compliment of bonus bij goed werk, maar ook feedback of straf als het werk niet in orde is.
• Strakke controle. Je let streng op hoe je medewerkers hun taken uitvoeren en er is weinig ruimte voor persoonlijke interpretatie.
• Zakelijke relatie. De relatie tussen jou en de werknemer is strikt zakelijk, geen tijd voor poespas.
• Structuur en regels. Bij transactioneel leiderschap wil je de werkomgeving lekker consistent houden. De dagen zullen niet veel variëren.
• Resultaatgericht. Resultaten worden afgemeten aan de hand van bijvoorbeeld cijfers. Hoe je aan die cijfers bent gekomen? Minder relevant. Maar hierdoor kun je wel het succes makkelijker meten dan bij andere leiderschapsstijlen.

Voor- en nadelen van transactioneel leiderschap

Iedere stijl heeft goede en minder goede kanten, zo ook transactioneel leiderschap. Wel zo makkelijk voor je dat wij de voor- en nadelen dan even op een rijtje zetten:

Voordelen transactioneel leiderschap

• Duidelijkheid. Voor je medewerkers is het prettig om te weten wat er van ze wordt verwacht. Met een transactionele leiderschapsstijl zijn regels en verantwoordelijkheden heel helder. Kan ook weer helpen met de productiviteit.
• Efficiëntie. Omdat de focus op concrete doelen ligt, kun je als leidinggevende snel resultaat boeken. Katsjing.
• Verwachtingsmanagement. Transactionele leiders houden zich aan hun afspraken, waardoor medewerkers precies weten wat ze kunnen verwachten bij goede of minder goede prestaties.
• Standaardprocessen. Is er in jouw werkveld veel routinewerk? Top. Dan is transactioneel leiderschap erg effectief.

Nadelen transactioneel leiderschap

• Gebrek aan creativiteit. Door de focus op regels en structuur is er weinig ruimte voor innovatie en creatieve input van medewerkers.
• Demotivatie. Doordat ze zelf niet met ideeën (mogen) komen, zijn medewerkers minder betrokken bij het bedrijf. Dat, en de puur zakelijke interactie tussen jou en je medewerker zorgt ervoor dat medewerkers sneller vertrekken naar een ander bedrijf.
• Geen ruimte voor persoonlijke groei. Transactioneel leiderschap is minder gericht op het ontwikkelen van de medewerkers.
• Nadruk op beloning en straf: deze stijl is afhankelijk van extrinsieke motivatie (externe beloningen zoals geld of complimenten) waardoor de intrinsieke motivatie (iets doen omdat je het leuk of belangrijk vindt) verzwakt.

Leiderschapsstijlen combineren kan een hulpmiddel zijn om het meeste uit de voordelen te halen. Bijvoorbeeld door transactioneel leiderschap te combineren met coachend leiderschap. Transactioneel leiderschap zorgt voor structuur, terwijl coachend leiderschap medewerkers helpt zich te ontwikkelen. Ook situationeel leiderschap kan werken naast een transactionele aanpak, zodat je deze stijl flexibeler kunt aanpassen aan je team.

Key takeaways

• Betekenis: transactioneel leiderschap is een leiderschapsstijl met duidelijke doelen, beloningen bij prestaties en straffen bij fouten.
• Kenmerken: transactioneel leiderschap gaat om transparante verwachtingen, controle, structuur en regels.
• Voordelen: dit zorgt voor helderheid en structuur. Dat is handig voor routinetaken.
• Nadelen: het beperkt de creativiteit en kan demotiverend zijn op de lange termijn.

Klaar om te solliciteren?