Pesten op het werk

Wat is pesten op de werkvloer?

Pesten is een vorm van intimidatie waarbij een persoon herhaaldelijk wordt gekwetst of vernederd. Hoewel je waarschijnlijk vaker dingen hoort over pestgedrag op school, komt pesten op het werk ook voor. Op de werkvloer kan pesten leiden tot werkstress, en daarom is het een vorm van psychosociale arbeidsbelasting (PSA). Good to know: als werkgever ben je wettelijk verplicht om PSA in te perken, dus ook pestgedrag.

Pesten op het werk komt in verschillende vormen en maten. Zo kan een medewerker gepest worden door collega’s, een leidinggevende of zelfs een klant. De pesterijen uiten zich op drie verschillende manieren, meestal in een gecombineerde vorm:

• verbaal (gesproken of geschreven);
• non-verbaal (met gebaren of via gezichtsuitdrukkingen);
• fysiek (door direct lichamelijk contact).

In sommige gevallen wordt een werknemer direct gepest, maar in andere situaties gebeurt dit achter de rug om. Bijvoorbeeld doordat collega’s over de medewerker roddelen of stiekem buitensluiten.

Hoe herken je pesten op het werk?

Het lijkt in eerste instantie misschien lastig om pesten op het werk te onderscheiden van een grapje of plagerij. Het grootste verschil? Pesten gebeurt herhaaldelijk, en het heeft een langdurig effect heeft op de mental state van de gepeste medewerker. Maar hoe herken je dit nou als werkgever? Houd de situatie goed in de gaten als een medewerker:

• zinloze taken moet uitvoeren;
• opzettelijk verkeerd wordt beoordeeld;
• wordt genegeerd, sociaal geïsoleerd of buitengesloten;
• niet wordt gegroet;
• wordt geïmiteerd of op een andere manier belachelijk gemaakt;
• slachtoffer is van grapjes over hun privéleven;
• wordt beledigd, uitgescholden of op een andere manier te maken heeft met verbale agressie;
• het slachtoffer is van fysiek geweld;
• eigendommen heeft die worden beschadigd;
• het mikpunt is van roddels.

Zie je een of meerdere van deze situaties bij dezelfde medewerker herhaaldelijk terugkomen? Dan is dit misschien een teken dat deze werknemer gepest wordt. Trek aan de bel en ga in gesprek met zowel de gepeste als de pester om de situatie aan te pakken. Welke maatregelen je nog meer kunt treffen tegen pesten op het werk, lees je verderop in dit artikel.

Oorzaken van pesten op het werk

Iedere situatie is anders, dus het is lastig om een duidelijke oorzaak van pesten op het werk te noemen. Meestal ligt het gedeeltelijk bij de pester en voor een ander deel bij de organisatie. Denk aan:

Pester:

• moeite met bepaalde sociale vaardigheden;
• problemen in hun privéleven;
• psychische stoornissen of klachten.

Organisatie:

• hiërarchische of competitieve bedrijfscultuur;
• gebrek aan diversiteit, gelijkwaardigheid en inclusie;
• een recente reorganisatie, waardoor er competitie is om werktaken.

Pesten op het werk gevolgen

Pesten op de werkvloer is, net als elke vorm van pesten, een absolute no-go. En dat niet alleen, pesten op het werk brengt ook nare gevolgen met zich mee. Natuurlijk voor de gepeste medewerker, maar ook voor jou als werkgever.

Medewerker:

• psychische klachten, zoals depressieve gevoelens of een burn-out;
• fysieke klachten, waaronder hoofdpijn, buikpijn en hartkloppingen;
• grotere kans om doelwit te worden van een arbeidsongeval.

Organisatie:

lagere productiviteit;

hoger verzuim;

hoger personeelsverloop;

juridische kosten vanwege het vertrek van personeel en werven van nieuw talent.

Pesten op het werk aanpakken

Pesten op het werk wil je zoveel mogelijk voorkomen en aanpakken als je het toch tegenkomt. Aan de ene kant om de nare gevolgen voor jou en je medewerkers in te perken, een aan de andere kant om aan de regels van de Arbowet te voldoen. Maar eh, pesten op de werkvloer aanpakken doe je niet zo 1, 2, 3. Klaar voor wat tips rondom pesten op het werk? Deze oplossingen helpen je op weg.

Stap 1: Neem pesten op in je PSA-beleid

Heb je al een PSA-beleid in jouw organisatie? Slim, want dat is de eerste stap om vormen van psychosociale arbeidsbelasting, zoals pesten op het werk, te bestrijden. Beschrijf duidelijk dat ongewenst gedrag niet wordt getolereerd en wat de gevolgen hiervan zijn.

Je kunt je vast voorstellen dat het lastig is om erover te praten als je gepest wordt op het werk. Bedenk daarom ook hoe je pesten in jouw bedrijf bespreekbaar maakt. Neem in je PSA-beleid bijvoorbeeld plannen op om een vertrouwenspersoon aan te stellen en een klachtencommissie op te zetten.

Stap 2: Train managers en stafleden

Zodra je de protocollen rondom pesten op het werk hebt opgesteld, breng je deze informatie over op de rest van de organisatie. Begin met de stafleden en managers. Informeer hen over de (nieuwe) protocollen en spreek regelmatig over het onderwerp pesten tijdens terugkomende meetings. Daarnaast is het belangrijk om je managers te trainen in omgaan met pesten. Zo zorg je ervoor dat zij pestgedrag herkennen en weten wat te doen in zo’n situatie. Maak ook duidelijk dat het de verantwoordelijkheid van de managers is om een prettige werksfeer te creëren waarin teamleden met elkaar kunnen praten over ongewenst gedrag.

Stap 3: Geef het goede voorbeeld

Tja, als jij als werkgever regelmatig een grapje maakt over iemands uiterlijk of je medewerkers nooit groet, dan geef je niet helemaal het goede voorbeeld. En dan nemen je werknemers dit gedrag makkelijk over. Niet doen dus. Wees je bewust van jouw voorbeeldfunctie als werkgever en neem het voortouw in het creëren van een positieve werksfeer.

Stap 4: Grijp in als pesten voorkomt

De vorige 3 stappen helpen je om pesten op het werk te voorkomen. Maar het kan tóch gebeuren. Merk je pestgedrag op de werkvloer op? Grijp dan altijd in. Als eerste ga je in gesprek met zowel de pester als de gepeste om een volledig beeld te krijgen van de situatie. Belangrijk: wees je ervan bewust dat gepeste medewerkers mogelijk onder druk staan, waardoor ze misschien niet meteen hun gevoelens durven te uiten. Betrek er daarom eventueel een vertrouwenspersoon bij.

Zitten de gesprekken erop? Bedenk dan een gepaste sanctie voor de pester. Misschien is een officiële waarschuwing voldoende, maar in extremere situaties is een schorsing of zelfs ontslag op z’n plaats. Weet je niet goed welke sanctie passend is? Vraag dan advies aan een externe partij.

Stap 5: Bied steun aan de gepeste

De pester straffen is belangrijk, maar het is misschien nog wel belangrijker om gepeste medewerkers te ondersteunen. Vraag hen duidelijk en met aandacht wat zij nodig hebben. Bijvoorbeeld interne hulp, van een bedrijfsarts of vertrouwenspersoon. Of adviseer hen om het gesprek aan te gaan met een maatschappelijk werker of psycholoog. Maar leg de situatie niet alleen buiten jouw macht, vraag ook specifiek wat de organisatie kan doen om te helpen. Sta open voor suggesties en breng waar nodig wijzigingen aan in je PSA-beleid rondom pesten op het werk.