Informeel leren

Wat is informeel leren? De betekenis

Informeel leren wordt ook wel onbedoeld leren genoemd. Hierbij duik je niet met een boek de studiebanken in, maar pik je kennis en skills op door te doen. Het gebeurt eigenlijk toevallig, zonder dat je het had gepland en zonder (professionele) begeleiding. Een voorbeeld hiervan is het zogenaamde learning on the job. Maar ook in je dagelijks leven leer je aan de lopende band op een informele manier. Als klein kind al toen je spelenderwijs voor het eerst een toren bouwde of je eerste stapjes zette. En als volwassene nog steeds, bijvoorbeeld op het gebied van communicatie.

Wat is formeel leren? De betekenis

Een inkoppertje: tegenover informeel leren staat formeel leren. Wat is formeel leren dan? Dat is de meest klassieke manier van leren. Hierbij leer je systematisch en gestructureerd, in een omgeving die daarvoor is ontworpen. Bijvoorbeeld een klaslokaal of collegezaal, al gebeurt het tegenwoordig ook digitaal. Ook is er begeleiding aanwezig en vaak leer je samen met anderen, zoals klasgenoten. Het doel van formeel leren is duidelijk: het behalen van een erkend diploma of certificaat.

Non-formeel leren

Dan is er nog een derde variant: non-formeel leren, ook wel niet-formeel leren genoemd. Deze vorm bungelt een beetje tussen formeel en informeel leren in. Het gaat hierbij namelijk wel om een georganiseerde manier van leren, maar het is allemaal wat minder gestructureerd en systematisch in vergelijking met formeel leren. Ook is het doel hierbij niet om een erkend diploma of certificaat te behalen en is de plek waar je leert niet per se ontworpen als leeromgeving. Snak je naar een voorbeeld? Denk aan een cursus in een bibliotheek of wijkcentrum.

Informeel leren voorbeelden

Als het goed is, is het ondertussen wel zo’n beetje duidelijk wat informeel leren is. Maar voorbeelden om de boel verder mee te verduidelijken kunnen nooit kwaad natuurlijk.

• Training on the job. Hierbij leren mensen terwijl ze taken uitvoeren. Slim, want zo doen ze nieuwe vaardigheden op terwijl ze die meteen in de praktijk toepassen.
• Samenwerking. Collega’s die samenwerken aan projecten of taken leren van elkaar door ervaringen en kennis te delen.
• Informele gesprekken en discussies. Ook uit dagelijkse gesprekken met collega’s, bijvoorbeeld tijdens de lunch of de koffiepauze, kunnen leerervaringen voortkomen.
• Zelfstudie en informele bronnen. Medewerkers kunnen zelfstandig nieuwe kennis opdoen door puur uit interesse bijvoorbeeld een online cursus te volgen, blogs te lezen of podcasts te luisteren.
• Probleemoplossing en andere uitdagingen. Het aanpakken van problemen en andere uitdagingen op de werkplek is vaak heel leerzaam.
• Mentorschap. Hierbij deelt een ervaren collega kennis en ervaring met nieuwe of minder ervaren medewerkers. Dit gebeurt vaak op een informele manier, dus buiten formele trainingssessies om.

Waarom informeel leren op de werkplek?

Als je je medewerkers iets wilt aanbieden op het gebied van ontwikkeling, denk je misschien al snel aan trainingen of cursussen. Maar deze vormen van formeel leren zijn niet altijd de beste manier om medewerkers op te leiden. Informeel leren brengt heel wat voordelen met zich mee. Wat dacht je van:

• Bij informeel leren op de werkvloer leren je medewerkers kennis en skills die écht van pas komen voor de job. Dingen die bij een officiële opleiding waarschijnlijk niet eens aan bod komen.
• Door je mensen (ook) te laten leren op de werkvloer, bewegen ze sneller mee met de snel veranderende wereld.
• Volgens Charles Jennings (we vertellen je hieronder meer over deze beste man), is informeel leren de beste manier om je te ontwikkelen. Bij deze manier van leren willen mensen namelijk uit zichzelf meer over een bepaald onderwerp weten; ze leren omdat ze gemotiveerd en nieuwsgierig zijn. Dat levert uiteindelijk het meeste op.
• Mooi meegenomen: je bespaart moneys. Je hoeft namelijk geen geld uit te geven aan dure cursussen of trainingen en hebt ook niet te maken met eventuele reis- en verblijfskosten.

70-20-10-principe van Jennings

Ooit weleens van dit leerprincipe gehoord? Het komt van Charles Jennings, de naam die we al eerder lieten vallen. Hij is expert op het gebied van leren en ontwikkeling in organisaties. Volgens hem leren we 70% van alles wat we leren op een informele manier. 20% leren we van de mensen om ons heen (hij noemt dit sociaal leren) en 10% door middel van formeel leren. Het 70-20-10-principe van Jennings laat zien hoe belangrijk leren door ervaring en interactie op de werkvloer is voor de prestaties en groei van medewerkers. Een goede reden dus om informeel leren op de werkplek te stimuleren.

Informeel leren op de werkplek stimuleren

Waar sommige medewerkers zelf heel enthousiast in de nieuwste snufjes duiken of met collega’s over de laatste ontwikkelingen binnen het vakgebied kletsen, hebben andere een klein duwtje in de rug nodig. Doen, want dat levert je medewerker én je organisatie veel moois op. Hoe je dat duwtje geeft, zonder te pushen? Zo, bijvoorbeeld:

• Praat met je personeel over de voordelen van informeel leren.
• Geef je mensen de tijd en ruimte om met informele leeractiviteiten aan de slag te gaan. Daar horen ook fysieke ruimtes bij waar collega’s elkaar op een informele manier kunnen ontmoeten.
• Werk aan een leercultuur. Binnen een lerende organisatie is het voor medewerkers vanzelfsprekend om, nou ja, te leren dus.
• Maak informeel leren belangrijk en sta stil bij wat je medewerker ervan opsteekt. Dit doe je bijvoorbeeld door de resultaten op te nemen in het persoonlijk ontwikkelingsplan.
• Werk aan vertrouwen tussen collega’s. Want als dat er is, is de drempel veel lager om elkaar te helpen of feedback te geven of vragen. Een feedbackcultuur is daarbij het ultieme doel.
• Zorg ervoor dat leidinggevenden het juiste voorbeeld geven.
• Stimuleer diversiteit binnen je team in de breedste zin van het woord. Denk aan verschillen in (opleidings)achtergrond, ervaring, leeftijd en gender. Hoe diverser je team, hoe meer je mensen van elkaar kunnen leren.
• Zorg er vanaf dag één voor dat je medewerkers elkaar willen en kunnen helpen en begeleiden. Een buddysysteem helpt daar bijvoorbeeld bij.
• Combineer formeel leren en informeel leren voor het beste resultaat. De twee leermethoden vullen elkaar goed aan, en zo blijven ook mensen die liever met hun neus in de boeken zitten gemotiveerd.